چکیده طرح:

مطالعات تیلاپیا پس‌از ورود این ماهیان به کشور در آبان سال1387 برای نخستین‌بار آغازشد. پیش‌مولدین تیلاپیای نیل سیاه و هیبرید قرمز از نیمه شهریور سال 1388 در 6 تانک استوانه‌ای فایبرگلاس 3000 لیتری با نسبت جنسی 1:3 (ماده:نر) و تراکم 5 قطعه برمترمکعب، در شوری ppt0.5±11.5، دمای آب °C0.5±27 و برنامه نوری روزانه 18 ساعت نور و 6 ساعت تاریکی به مقدار lux2500، ذخیره‌سازی و مولدین ماده بااستفاده از تگ الاستومر تگ‌زنی شدند. روزانه ماده‌های بارور صید و پس‌از تخم‌کشی بیومتری شدند. تخم‌های هرمولد شمارش و سپس در انکوباتورهای شیشه ای مخروطی با جریان آب ازبالا نگهداری گردید. در آزمایشگاه حداقل 25 تخم بیومتری شد. از زمان انکوباسیون تخم‌های تازه بارور شده تا تفریخ تخم و تبدیل به نوزاد کیسه زرده ای 6-5 روز و از این مرحله تا جذب کیسه زرده و تولید بچه‌ماهی نورس شناور آزاد 4-3 روز طول می‌کشید. اندازه طول کل و وزن بدن کوچک‌ترین تیلاپیای مولد سیاه و قرمز بترتیب cm17 و g83.5 و cm15.6 و g63.9 بود. بیش‌از %78 مولدین سیاه در محدوده وزنی g495-165، و بیش‌از %62 مولدین قرمز در محدوده وزنی g525-250 قرار داشتند. میانگین هماوری مطلق در مولدین تیلاپیای سیاه 24.5±852.7 و در مولدین قرمز 31.2±925.6 تخم بدست آمد. در مولدین سیاه و قرمز میانگین طول قطر بزرگ تخم بترتیب mm0.009±2.58 و mm0.013±2.54، میانگین وزن تر یک تخم بترتیب g0.0001±0.0062 و g0.0001±0.0058، و میانگین وزن تر توده تخم بترتیب g0.31±4.98 و g0.34±5.01 بدست آمد. میانگین فواصل باروری در مولدین سیاه بین 34-16 روز و در مولدین قرمز 27-17 روز بود.

 

اهميت، ضرورت، اهداف و روش تحقيق:
تیلاپیاها سومین آبزی پرورشی جهان هستند. این ماهی برای نخستین بار در ایران در پاییز 1387 به ایستگاه تحقیقات بافق وارد و مطالعات تیلاپیا درقالب طرح بررسي امكان معرفي تيلاپيا به صنعت تكثيروپرورش آب‌هاي داخلي مناطق مركزي ايران آغاز شد که مطالعه حاضر یکی از پروژه های این طرح می باشد.
هدف از این مطالعه، بررسی شاخص های تولیدمثل درشرایط کارگاهی جهت دستیابی به بیوتکتیک تکثیر است.
پیش‌مولدین تیلاپیای نیل سیاه و هیبرید قرمز از نیمه شهریور 1388 در 6 تانک استوانه‌ای فایبرگلاس 3000 لیتری با نسبت جنسی 1:3 (ماده:نر) و تراکم 5 قطعه برمترمکعب، در شوری ppt0.5±11.5، دمای آب °C0.5±27 و برنامه نوری روزانه 18 ساعت نور و 6 ساعت تاریکی به مقدار lux2500، ذخیره‌سازی و مولدین ماده تگ‌زنی شدند. روزانه ماده‌های بارور صید و پس‌از تخم‌کشی بیومتری شدند. تخم‌های هرمولد شمارش و سپس در انکوباتورهای شیشه ای مخروطی با جریان آب ازبالا نگهداری گردید. حداقل 25 تخم از هرمولد بیومتری شد.

نتايج:
از زمان انکوباسیون تخم‌های تازه بارور شده تا تفریخ و تبدیل به نوزاد کیسه زرده ای 6-5 روز و از این مرحله تا جذب کیسه زرده و تولید بچه‌ماهی نورس شناور آزاد 4-3 روز طول می‌کشید. اندازه طول کل و وزن بدن کوچک‌ترین تیلاپیای مولد سیاه و قرمز بترتیب cm17 و g83.5 و cm15.6 و g63.9 بود. بیش‌از %78 مولدین سیاه در محدوده وزنی g495-165، و بیش‌از %62 مولدین قرمز در محدوده وزنی g525-250 قرار داشتند. میانگین هماوری مطلق در مولدین تیلاپیای سیاه 24.5±852.7 و در مولدین قرمز 31.2±925.6 تخم بدست آمد. در مولدین سیاه و قرمز میانگین طول قطر بزرگ تخم بترتیب mm0.009±2.58 و mm0.013±2.54، میانگین وزن تر یک تخم بترتیب g0.0001±0.0062 و g0.0001±0.0058، و میانگین وزن تر توده تخم بترتیب g0.31±4.98 و g0.34±5.01 بدست آمد. میانگین فواصل باروری در مولدین سیاه بین 34-16 روز و در مولدین قرمز 27-17 روز بود. درصد تفریخ تخم‌ها در مولدین سیاه %59.8 و در مولدین قرمز %60.2 بدست آمد.

دستورالعمل فني و توصيه ترويجي:
براساس نتایج بدست آمده که در بالا ذکر شد، هماوری مطلق و نسبی، فواصل باروری، درصد تفریخ، مناسب‌ترین اندازه وزنی و طولی و سن تخمریزی مولدین، اندازه طول و وزن اولین تخمریزی، کیفیت تخم و برخی عوامل مؤثر بر آن در تیلاپیاهای نیل سیاه و هیبرید قرمز در شرایط منطقه تعیین گردید.

ويژگي مناطق كاربرد توصيه ترويجي:
تکثیر ماهیان تیلاپیا در شرایط اقلیمی و آب لب شور کارگاه تکثیر ایستگاه تحقیقات بافق موفقیت آمیز بود هرچند برای ترویج این فعالیت در مناطق دیگر نیاز به بررسی وجود دارد. البته بدلیل ملاحظات زیست محیطی، ایستگاه بافق تنها مرکز مجاز نگهداری مولدین و تکثیر آنها بوده و ترویج این فعالیت در دیگر مناطق تا تکمیل مطالعات توصیه نمی شود.